ΕΙΣΑΙ ΣΙΓΟΥΡΟΣ ΟΤΙ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΓΙΝΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ; ΜΗΠΩΣ ΕΙΝΑΙ Η ΕΞΟΥΣΙΑ ΠΟΥ ΣΕ ΣΥΝΑΡΠΑΖΕΙ;

Διαβάζω και βλέπω πολλές αναρτήσεις, προσπάθειες, πρωτοβουλίες για ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην Κύπρο κυρίως  μέσω της καινοτομίας.

Όσον αφορά την καινοτομία δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία για την αναγκαιότητα της στην οικονομία της Κύπρου και  όχι μόνο. Έχουμε παραμείνει ως οικονομία σε πεπαλαιωμένα στεγανά. Είναι για την επιχειρηματικότητα που προβληματίζομαι.

Πέρσι συμμετείχα σε ένα συνέδριο στο οποίο ένας από τους παρουσιαστές ήταν ο Paul A.L. Evans , καθηγητής στο  INSEAD, Γαλλίας. Παρουσίασε μεταξύ άλλων τα αποτελέσματα μιας Παγκόσμιας Έρευνας για την μέτρηση του ταλέντου, στην οποία η Κύπρος σε ότι αφορά τον δείκτη Επιχειρηματικότητας, ήταν στις πρώτες θέσεις ενώ στο δείκτη Διοίκησης/Διαχείρισης μιας Επιχείρησης  ήταν στις τελευταίες θέσεις. Χιουμοριστικά συνέδεσε  τα δυο λέγοντας  ότι στην Κύπρο όλοι θέλουν να γίνουν  Επιχειρηματίες έτσι ώστε να Διευθύνουν τις δικές του επιχειρήσεις.  Είναι γι’ αυτό  που οι Κυπριακές Επιχειρήσεις είναι Υποδιοικούμενες (Under Managed).

Στα 20 και πλέον χρόνια εμπειρίας μου ως Σύμβουλος Επιχειρήσεων στην Κύπρο και το εξωτερικό έχω διαγνώσει θεμελιακά νοσήματα στην Κυπριακή Οικονομία που κατά κάποιο τρόπο συνδέονται μεταξύ τους.

1. Εξακολουθούμε να επενδύουμε τους πόρους μας, συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας μας σε κορεσμένους και γερασμένους τομείς της οικονομίας (Κατασκευές, Τουρισμό, Χρηματοοικονομικά, Λιανικό Εμπόριο) με τρόπο που δεν αυξάνουμε την προστιθέμενη αξία και βασιζόμενοι πάνω σε θεμελιακά ελαττωματικά μοντέλα. Για δεκαετίες στον τουρισμό πουλάμε ήλιο και θάλασσα και προσπαθούμε να ανταγωνιστούμε πολύ φθηνότερους προορισμούς με περισσότερη θάλασσα και περισσότερο ήλιο. Στα χρηματοοικονομικά αγοράζαμε χρήμα σε πολύ ψηλή τιμή και το πουλούσαμε σε ακόμα πιο ψηλότερη. Στις κατασκευές κτίζαμε ακίνητα με χαμηλή τεχνολογία και τα πουλούσαμε σε τιμές Μονακό. Και στο Λιανικό Εμπόριο γίναμε κακή αντιγραφή των Ιταλών, Γάλλων, Ισπανών δημιουργώντας μάλιστα υποδομή για αγορά 5 εκατομμυρίων στην Κύπρο του μετά δυσκολίας ενός εκατομμυρίου. Τα αποτελέσματα σήμερα μιλούν από μόνα τους.

Δεν υποστηρίζω με κανένα τρόπο ότι θα πρέπει οι τομείς αυτοί να εγκαταλειφθούν αλλά να διαφοροποιηθούν τα επιχειρησιακά μοντέλα και να επανακατεθυνθούν οι πόροι σε προϊόντα και υπηρεσίες με μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία.  Εδώ είναι που μπαίνει η καινοτομία.

2. Στην Κύπρο έχει καλλιεργηθεί για χρόνια η διάσπαση αντί η συνένωση δυνάμεων και η συνέργια. Αυτός είναι ο λόγος  που δεν καταφέραμε να δημιουργήσουμε ανταγωνιστικές επιχειρήσεις πέραν των συνόρων μας. Αντί οι επιχειρήσεις να ενώνουν δυνάμεις, διασπώνται σε μικρότερες. Αυτό είναι και η κυριότερη αιτία που καταστράφηκε η μεταποιητική βιομηχανία και όχι το αυξημένο εργατικό  κόστος που επικαλούμαστε. Οι μικρές επιχειρήσεις δεν έχουν ή έχουν πολύ  περιορισμένη δυνατότητα για επαγγελματική διοίκηση, μάρκετινγκ, έρευνα και ανάπτυξη, αφού δεν δημιουργούνται οικονομικές κλίμακες.
3. Το σύστημα εκπαίδευσης είναι ελαττωματικό. Υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ των αναγκών του ιδιωτικού τομέα, των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και του κράτους σε ότι αφορά τις στοχεύσεις. Βέβαια αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό παγκόσμιο πρόβλημα. Μια πρόσφατη μελέτη της Accenture κατέδειξε ότι στον πλανήτη υπάρχουν 85 εκατ. άνεργοι και οι εργοδότες δυσκολεύονται να βρουν ικανό προσωπικό για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Πώς τώρα αυτό συνδέεται με τον τίτλο/θέμα του άρθρου; Έχουμε πολλούς Διευθυντές και μάλιστα σε ψηλές θέσεις όχι μόνο στον ιδιωτικό τομέα αλλά και ευρύτερα σε όλους τους τομείς της οικονομίας μας που δεν κατέχουν επαρκή διοικητικές για να μην πω ηγετικές ικανότητες.  Ο λόγος είναι απλός. Σε διοικητικές θέσεις προάγονται άτομα που είτε είχαν τεχνικές ικανότητες (ένας καλός Μηχανολόγος προάγεται στη θέση του Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών, ένας καλός Λογιστής στη θέση του Οικονομικού Διευθυντή, ένας καλός Ιατρός στην θέση του Διευθυντή Κλινικής κτλ κτλ) είτε είναι μέλη της οικογένειας στην οποία ανήκει η Επιχείρηση, είτε με «μέσο».

Η Διοίκηση είναι ξεχωριστή επιστήμη.  Δεν αποκτάς ικανότητες με τους πιο πάνω τρόπους, δυστυχώς.  Περαιτέρω, όμως σε όλους τους τομείς έτσι και στην Διοίκηση, κάποιος πρέπει να επιμορφώνεται συνεχώς για να παραμένει ενήμερος με τις εξελίξεις και να ενδυναμώνει τις ικανότητες του.

Στην Κύπρο, παρατηρείται  το φαινόμενο του όσο πιο ψηλά ανεβαίνεις την ιεραρχία τόσο λιγότερη εκπαίδευση νομίζεις ότι χρειάζεσαι! Η δια βίου μάθηση είναι σχεδόν ανύπαρκτη στις ψηλές θέσεις.

Εν κατακλείδι, Ναι στην Επιχειρηματικότητα αλλά πάνω στην σωστή βάση και όχι ως εφαλτήριο για να διοικείς αν δεν είσαι ικανός, και   Ναι στην Καινοτομία ξεκινώντας πρώτα από την ριζική αναμηχάνευση των υφιστάμενων πυλώνων της οικονομίας.

Γιαννάκης Μουζούρης

B.Sc. Mech. Eng., M.Sc. Mgt

Σύμβουλος Επιχειρήσεων/Εκπαιδευτής